Sıkça Sorulan Sorular

Doğa Kaşifi, herkesin etrafındaki biyolojik çeşitliliği tanıması için geliştirilmiş bir akıllı telefon uygulamasıdır. Doğa Kaşifi’ni kullanarak Marmara Bölgesinin yaygın ağaç ve çalı türlerini tanımlayabilir, tanımladığınız türleri kaydedebilir ve İstanbul’un doğal alanlarını keşfe çıkabilirsiniz.

Günlük hayatımızdaki tüketimin tamamı doğrudan ya da dolaylı olarak biyolojik çeşitlilik tarafından karşılanır. Gıda, giyim, barınma, ilaç gibi ihtiyaçlarımızı biyolojik çeşitliliği barındıran ekosistemlerden doğrudan türetip kullanırız; erozyon kontrolü, su arıtma, iklim düzenleme gibi hizmetler ise ekosistemlerin bize sağladığı dolaylı faydalardandır. Bunun dışında ekosistemler bize iyi olma hali, nesiller arası bağ, ruhaniyet duygusu gibi ihtiyaçların karşılanmasını da sağlar. Bütün bunlar hiçbir bedel ödemeden biyolojik çeşitlilikten aldığımız hizmetlerdir. Diğer taraftan bu hizmetlerin yokluğunda insan yaşamı devam edemez. Biyolojik çeşitlilik bu yönü ile yaşamın sigorta mekanizması olarak da özetlenebilir. Biyolojik çeşitlilikten bu kadar fayda görürken onu önce tanımak sonra sahiplenerek korumak herkesin sorumluluğudur.

Yurttaş bilimi, halkın bilim insanları ile iş birliği yaparak bilimsel çalışmalara katkı koymasıdır. Formal bilim eğitimi görmemiş ancak yurttaş bilimi yapan kişiler bilimsel okur-yazar olarak hem kendilerine hem de iş birliği yaptıkları bilim insanlarına/kurumlara katkı sunarlar.

Doğa Kaşifi başlangıç olarak yalnızca Marmara Bölgesinin en yaygın ağaç ve çalı türünü içermektedir. Bu türler içerisinde doğal veya insan aracılığı ile getirilmiş egzotik türler bulunmaktadır.

Evet, uygulama şimdilik yalnızca yaygın odunsu (ağaç ve çalı) türleri barındırıyor olsa da uygulamaya zamanla hem daha fazla odunsu tür, hem de otsu bitkiler gibi diğer bitki grupları; böcekler, kuşlar, memeliler gibi farklı canlı grupları eklenecektir.

Hayır, uygulama içerisinde şimdilik yalnızca Marmara Bölgesinin kentsel doğal alanlarına ve özellikle sık ziyaret edilen büyük korulara ait detayları veriyoruz. Uygulamaya zamanla önemli doğa alanları da eklenecektir.

Evet, Doğa Kaşifi uygulaması tamamen ücretsizdir. Dilerseniz uygulamanın geliştirilmesine destek olmak için uygulamanın web sayfası ya da uygulama içerisindeki menüden bağış yapabilirsiniz.

Doğa Kaşifi ile amacımız her seviyeden deneyime sahip doğa gözlemcilerine etraflarındaki biyolojik çeşitliliği tanımlamak ve kayıt etmek için bir araç sunmaktır. Başlangıç için (Doğa Kaşifi Versiyon 1.0) uygulamanın biyolojik çeşitlilik veri tabanına yalnızca İstanbul’un yaygın ağaç ve çalı türleri dahil edilmiştir.

Ağaç ve çalılar doğa gözlemi yapmak isteyen, deneyimli ya da yeni başlayan herkes için uygundur çünkü;

• Hareket etmezler, böylece yanlarına gidip incelemek ve tanımlamak kolaydır
• Her yerdedirler
• Her mevsim gözlemlenebilirler

Doğa Kaşifi ile öncelikli amacımız türleri tanımlamaktan (adını söyleyebilmek) ziyade türlerin tanımlama sürecini göstermek ve böylece bu yöntemlere aşina olan doğa gözlemcilerinin sayısını artırmak. Bu amaca ulaşmak için Doğa Kaşifi’nde bitki bilimcilerinin kullandığı, “tür tanımlama anahtarı” denen soru-cevap sisteminin dilini basitleştirerek ve grafik öğeler ile destekleyerek sunuyoruz. Bu anahtarı kullanan gözlemcilerin bitkileri tanımlarken hangi yapıların hangi detaylarına dikkat etmeleri gerektiği konusunda fikir sahibi olmasını umuyoruz.

Uygulamayı akıllı telefonunuzda kullandığınız işletim sistemine göre Google Play ya da Apple Store’dan indirebilirsiniz.

Doğa Kaşifi uygulamasını Apple Store ya da Google Play gibi uygulama mağazalarından indirdikten ve açtıktan sonra karşınıza çıkan “Hesap Oluştur” ekranından e-posta adresiniz, ad-soyadı bilginiz ve T.C. Kimlik numaranız ile kayıt olabilirsiniz.

Uygulama Andorid işletim sistemine sahip telefonlarında versiyon 5.0, iOS işletim sistemine sahip telefonlarda ise sürüm 9 ve üstünü desteklemektedir.

Sorumluluk reddi: TEMA Vakfı Doğa Kaşifi mobil uygulamasının yukarıda bahsi geçen işletim sistemleri ve sürümlerini barındıran akıllı telefonlarda çalışması için gereken çalışma ve testleri gerçekleştirmiştir ancak söz konusu özelliklere sahip akıllı telefonlarda Doğa Kaşifi uygulamasının çalışmaması durumunda TEMA Vakfı herhangi bir sorumluluk taşımadığını beyan eder.

Uygulamayı kullanmak için herhangi bir eğitim alt yapısına ya da uzmanlığa sahip olmanıza gerek yoktur. Daha önce doğa gözlemcisi olmak zorunda da değilsiniz, uygulama her seviyeden deneyime sahip insanlar için geliştirildiğinden doğa gözlemlerinize Doğa Kaşifi aracılığı ile başlayabilirsiniz. Çünkü Doğa Kaşifi bir bakıma türleri tanımlarken nelere dikkat edilmesi gerektiğini gösteren bir rehber niteliğindedir.

Doğa Kaşifi’nin ana fonksiyonu türlerin tanımlanması için sorulan soru-cevap çiftlerinden oluşan tanımlama rehberidir. Tanımlama rehberi uygulama içerisindeki her bir türün tanımlama kıstasları dikkate alınarak oluşturulmaktadır. Dolayısı ile uygulamaya dışarıdan tür ekleneceğinde bu türün karakterlerinin tanımlama rehberinde karşılık bulup bulmadığı değerlendirilmelidir. Bu durumda tür ekleme şimdilik yalnızca proje ekibi tarafından yapılmaktadır. Eğer uygulamaya eklenmesi gerektiğini düşündüğünüz bir tür varsa proje web sitesi üzerinden bize önerinizi yazabilirsiniz.

Biyolojik çeşitliliğin tanımlandığı ve kayıt edildiği uygulamalar konusunda Doğa Kaşifi ilk deneyiminiz ise size tavsiyemiz başlangıçta uygulamayı bol bol inceleyin; gözlem ekle butonu ile tür tanımlama rehberine girin, sorulara, karakterlere, olası tür listelerine, tür detay sayfalarına göz atın. Size yabancı gelen biyolojik terimler için uygulamanın sözlüğüne göz atın. Uygulamanın kullanımını anlatan video rehberleri izleyin; hakkında ve sıkça sorulan sorular sayfalarını detaylıca okuyun. Böylece hem uygulamanın arayüzüne hem de “diline” aşina olacaksınız. Sonrasında ise gözlem eklemeye başlayabilirsiniz.

Doğa Kaşifi’ni “anında ve yerinde gözlem” mantığı ile hazırladığımızdan uygulama içerisindeki türlerin başka kaynağa ihtiyaç duymadan tanımlayacak soru-cevap çiftlerini oluşturmak için uğraştık. Ancak tabii ki son listede çok sayıda ya da birbiri ile karışabilecek türlerin çıkması normaldir. Bu gibi durumlarda tür tanımlamaya yönelik hazırlanan arazi rehberlerine, web sayfalarına, tartışma forumlarına vb. başvurulabilir.

Doğa Kaşifi ile gözlem eklemenin iki yolu var:

• Tür tanımlama rehberine girin ve sonuna kadar adımları izleyerek türe ait gözlem basamaklarını geçin ve gözlemlediğiniz türü bulup gözlemi tamamlayın.
• Zaten tanıdığınız bir türü kayıt edecekseniz tür tanımlama rehberine girdikten sonra üstteki arama fonksiyonunu kullanarak türü Türkçe ya da Latince adı ile aratın ve tür detay sayfasına girdikten sonra gözlemi tamamla butonuna tıklayarak gözleminizi ekleyin.

Gözlem fotoğraflarında bitkinin tanımlayıcı özelliklerine odaklanmaya çalışın, örneğin tomurcuk dizilimini, ağacın genel görünümünü, yaprak tipi, kenarı ya da çiçek veya meyve tipini gösteren fotoğraflar çekebilirsiniz.

Gözlem notunun içeriği gözlemciye göre değişmekle birlikte, türün tanımlanmasına yardımcı olacak ya da türün tanımlanması dışındaki detayları buraya yazabilirsiniz. Örneğin gözlem koşulları nasıldı, türün bulunduğu habitatı tanımlayabiliyor musunuz, türün mevsime göre anormal sayılabilecek özellikleri var mı (örneğin ağacın üzerinde mantar, liken ya da diğer canlı türleri bulunuyor mu? ya da ağaç üzerinde hastalık belirtileri var mı?).

Şikayet et butonunu kullanarak uygunsuz içeriğe sahip fotoğrafları şikayet edebilirsiniz. Uygunsuz içerik barındıran metinler için ise lütfen bizimle iletişime geçin. Uygunsuz içerik barındıran bir fotoğraf:

• Biyolojik çeşitlilik unsuru dışında bir görüntü içerir
• Özel mülke ait detayları ya da askeri alan gibi fotoğraf çekimine kapalı alanları içerir.

Doğa Kaşifi’ne eklenen her bir gözlem fotoğrafının telif hakkı fotoğrafı çeken kullanıcılarda kalacaktır. Ancak uygulama kullanıcıları uygulamaya ekledikleri fotoğrafların kullanım iznini süresiz olarak TEMA Vakfı’na devretmeyi kabul eder.  Buna göre, dileyen herkes Doğa Kaşifi’ne yüklenen fotoğrafları "©2017, dogakasifi.org, Tüm Hakları Saklıdır" ibaresi ile kullanabilir.

Doğa Kaşifi’ne yüklenen her bir gözlem kaydının hakkı gözlemciye ait olsa da bütün veri tabanının kullanım hakkı TEMA Vakfına ait olacaktır. TEMA Vakfı ve dileyen herkes bu gözlemlere erişebilecek ve Doğa Kaşifi uygulamasına atıfta bulunmak şartı ile bilimsel yayınlarında kullanabilecektir. Atıf: Doğa Kaşifi, 2017. Doğa Kaşifi: Çevrimiçi Biyolojik Çeşitlilik Veri Tabanı, TEMA Vakfı, İstanbul, Türkiye. Erişim Tarihi: (örneğin) 22 Mayıs 2017.

Doğa Kaşifi projesi kendini sürekli geliştiren, uzun dönemli bir proje. Siz de projenin hedeflerine ulaşmasına aşağıdaki yollardan katkı sunabilirsiniz;

• Doğa Kaşifi uygulamasını bol bol kullanarak geliştirilmesini istediğiniz detayları bize iletebilirsiniz.
• Uygulamanın kullanımının yaygınlaşması için etrafınızdaki kişileri uygulamadan haberdar edebilirsiniz.
• Projede ofis gönüllümüz olabilir ve projenin bilimsel içeriğini geliştirmemize destek olabilirsiniz.
• Uygulamaya yeni fonksiyonların eklenmesi veya var olan fonksiyonların iyileştirilmesi için yazılım geliştirmede destek olabilirsiniz.
• Uygulama için bağış yapabilir ve projenin devamlılığına katkı sunabilirsiniz.

Doğa Kaşifi’ni kullanarak yaptığınız doğa gözlemleri ile biyolojik çeşitliliği tanımanızın yanında daha büyük amaçlara da katkı sunuyorsunuz. Örneğin;

• Kentsel biyolojik çeşitliliğin haritalanması
• Korunması gereken ya da yaygın türlere ait detaylı dağılım ve bolluk bilgilerinin toplanması
• Dolaylı yoldan, daha fazla kişinin gözlemleriniz aracılığı ile biyolojik çeşitliliği tanıması

TEMA Vakfına üye olmak, bağış yapmak veya gönüllü olmak için tıklayın.

Doğa Kaşifi uygulaması hem TEMA için hem de Türkiye’de uygulanan ilk yurttaş bilimi uygulamalarından biridir. Biz bu ilk deneyimi en verimli hale getirmek için “küçük ama etkili” başlamak gerektiğine inandık bu nedenle başlangıçta gözlenmesi kolay, dağılımı yaygın ve bol olan ağaç ve çalı türleri ile başladık. Coğrafi kapsam olarak da başlangıç için zengin bitki çeşitliliği barındıran, bu çeşitliliği başlıca kentleşme yüzünden tehdit altında olan İstanbul’u seçtik. Zamanla uygulamanın kullanıcılardan gelecek geri bildirimlerin de desteği ile hem Doğa Kaşifi’nin fonksiyonlarını geliştirmeyi hem de daha fazla tür, canlı grubu ve coğrafi bölgeyi eklemeyi umuyoruz

Evet, Doğa Kaşifi içerisindeki birçok tür Türkiye’nin diğer bölgelerinde de bulunan türler. Uygulamayı kullanarak Marmara Bölgesi dışında tanımlayabildiğiniz türler varsa gözlem kaydı yapma aşamalarını takip edip son aşamada karşınıza çıkan gözlemi tamamla butonuna tıklayarak kayıt ekleyebilirsiniz. 

Evet. Çevrimdışı kullanım öncesinde profil ayarlarından çevrimdışı fonksiyonların verilerini indirebilir ve internet bağlantınız yokken de uygulamayı kullanabilirsiniz.

Uygulamayı kullanarak kentte ve kırsalda, bitki olan her yerde gözlem yapabilirsiniz.

Doğa Kaşifi yaprak döken türler için şimdilik ilkbahar-yaz mevsimlerinde tanımlama yapabilmektedir (yani bitkileri yaprak, çiçek ve meyvelerini kullanarak tanımlamaktadır). Yaprak dökmeyen türler için yıl boyu Doğa Kaşifi’ni kullanarak tanımlama yapmak mümkündür.

Proje 2016 yılı sonunda başladı Doğa Kaşifi’nin hem bilimsel içerik hem de yazılım geliştirme süreci halen devam etmektedir.

Doğa Kaşifi etrafında yaşayan diğer canlı türlerini tanımak isteyen herkes için geliştirildi. Uygulama, türlerin nasıl tanımlanacağına yönelik kısa bilgiler de içerdiğinden daha önce doğa gözlemi yapmamış kişiler uygulamayı kullanabilir. Diğer taraftan türleri tanıyan, görece daha deneyimli doğa gözlemcileri için uygulama bir tür kayıt aracı olarak kullanabilir.

Doğa Kaşifi uygulaması, TEMA Vakfı tarafından Turan Demiraslan – Marmara Bölgesi Biyolojik Çeşitliliği Mobil Uygulaması Projesi kapsamında geliştirilmiştir. Projenin destekçisi Sayın Turan Demiraslan’dır.

Proje ekibi ile dogakasifi@tema.org.tr adresine e-posta göndererek iletişime geçebilirsiniz.

Doğa Kaşifi yetiştirilen içerikler İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi ile hazırlanmıştır. Bu süreç Prof. Dr. Ünal Akkemik ve Dr. Hatice Yılmaz projesi Bilim Danışma Kurulu üyelerindendir ve gönüllü olarak projede destek vermektedirler. Uygulamanın teknik danışmanlığını ise İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü'nün üyesi olarak Prof. Dr. Nüzhet Dalfes gönüllü olarak yapacaktır. Proje TEMA Vakfı Eğitim Bölümü'nden Tuğse Su Toğa tarafından yönetilmektedir.

Doğa Kaşifi yetiştirilen içerikler İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi ile hazırlanmıştır. Bu süreç Prof. Dr. Ünal Akkemik ve Dr. Hatice Yılmaz projesi Bilim Danışma Kurulu üyelerindendir. Proje TEMA Vakfı Eğitim Bölümü tarafından yönetilmektedir.

TEMA Vakfı iki toprak sevdalısı, Toprak Dede Hayrettin Karaca ve Yaprak Dede A. Nihat Gökyiğit tarafından 1992 yılında kuruldu. Topraklarımızı tehdit eden erozyon ve çölleşme ile mücadelede toplumsal duyarlılığı ve farkındalığı artırmak, toprağa sahip çıkmak, koruyucu çözümler üretmek, doğal varlıkları korumak ve bu mücadelenin devlet politikası haline gelmesine katkı sağlamak amacıyla çalışan gönüllü bir kuruluştur. Ülke genelinde 900 bini aşkın gönüllüsü bulunuyor. TEMA Vakfı bugüne kadar Mera ve Toprak yasalarının kanunlaşmasına destek sağladı. Doğal varlıkları korumak için açtığı/müdahil olduğu 268 davanın 146’sını kazandı. Onlarca dava hala devam ediyor. 22 bin futbol sahası büyüklüğünde bir alanda 18,6 milyon fidanı toprakla buluşturdu. 22 bin futbol sahası büyüklüğünde bir alanda 700 milyon meşe palamudu ekti.  284 kırsal kalkınma, koruma ve ağaçlandırma projesi yürüttü. 4 milyondan fazla öğrenciye doğa eğitimleri ve farkındalık çalışmaları ile ulaştı. 50 binden fazla öğretmene ve 35 bini aşkın kamu görevlisine çevre seminerleri verdi. 90'dan fazla kitap yayımladı ve kamuoyuna sundu. 2012 yılında Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sekretaryası önderliğinde dünyada ilk kez verilen Yaşam İçin Toprak | Land for Life ödülünü ilk kazanan oldu.